در مورد دادرسی و کیفر متهمان آلمانی راه حل های گوناگون پیشنهاد شد، که مهمترین آن ها دو راه حل بود:
دادرسی متهمان توسط دادگاه های آلمانی و با توجه به قانون های آلمان؛
دادرسی متهمان به وسیله دادگاه های کشورهای پیروز در جنگ بر بنیان صلاحیت سرزمینی جرم ها.
ولی امضا کنندگان قرارداد ۸ اوت ۱۹۴۵ ترجیح دادند برای محاکمه متهمان آلمانی یک دادگاه بین المللی تشکیل دهند.

سوالی که مطرح می شود این است که آیا دادگاه نورمبرگ یک دادگاه بین المللی بود؟
پاسخ مثبت به این پرسش بسیار مشکل است، یک دادگاه بین المللی باید به طور کامل متضمن این خصوصیت باشد، یعنی تمام کشورهای جهان به نحوی در تشکیل آن شرکت داشته باشند.
در حالی که دادگاه نورمبرگ را فقط چند کشور پیروز در جنگ تشکیل دادند و قضات آن از کشورهای متفق پیروز بودند، به عبارت دیگر این کشورها هم مدعی بودند و هم قاضی.
متفقین مدعی شدند که قرارداد لندن برای امضا و الحاق همه کشورها باز بود و در عمل نیز ۱۸ کشور دیگر آن را امضا کردند، ولی این کشورها کوچک ترین اثر عملی، نه در جریان دادگاه داشتند و نه در اعمال کیفرها.
در آن چه مربوط به قانونی بودن دادگاه می شود پاسخ این پرسش تابع دو سوال و موضوع جداگانه زیر است:
قانونی بودن کیفرهای قابل اعمال به جنایت های جنگی و ضد انسانی و جنایت های بر ضد صلح؛
ماهیت حقوقی دادگاه.
در زمینه پرسش نخست:
در مورد کیفر جنایت های جنگی و ضد انسانی و یا جنایت های برضد صلح، منشور دادگاه مورخ ۸ اوت ۱۹۴۵ لندن این جنایت ها را قابل تعقیب و کیفر دادن می داند، ولی در این تردیدی نیست که انعقاد یک قرارداد بین کشورهای پیروز در جنگ به منظور محاکمه و کیفر متهمان به جنایت های جنگی نه کافی است و نه این که چنین محاکمه و کیفرهایی را توجیه می کند. بنابر اصل کلی حقوقی، اعتبار قراردادها محدود به کشورهایی است که آن را امضا کرده اند و در خارج از آن قرارداد نسبت به دولت های دیگر اثری ندارد.
ژان رودنکو^[۱۱۳] دادستان شوروی در دادگاه طی اظهارات خود در روز افتتاح دادگاه می گوید:
«در قلمرو بین المللی سرچشمه بنیانی و اصلی، قراردادهای بین کشورهاست، چهار کشور متفق در جنگ در ۸ اوت ۱۹۴۵، برای منافع همه کشورها، قراردادی را برای تشکیل دادگاه و دادرسی متهمان امضا کرده اند و چون اساسنامه دادگاه جز لاینفک این قرارداد است، بنابراین در اعتبار آن تردیدی نیست …»
در این که قراردادهای بین المللی از منابع اصلی حقوق بین الملل هستند تردیدی نیست، ولی به این اعتبار نمی توان قانونی بودن دادگاه نورمبرگ را به استناد قرارداد ۸ اوت لندن تایید کرد، زیرا در بالا نیز گفته شده، قراردادهای بین المللی فقط نسبت به امضا کنندگان آن موثر بوده و ایجاد تکلیف می کند.
اگر گفته شود در سند تسلیم آلمان که در تاریخ ۱۱ اوت ۱۹۴۵ امضا شد، اصل تحویل متهمان به ارتکاب جنایت ها به متفقین پیش بینی شده بود، باید گفت ولی هیچ گونه مقررات و شرطی در مورد تشکیل دادگاه و کیفر آن ها در این سند منظور نشده بود.
در حالی که در مورد دادرسی متهمان آلمانی پس از جنگ نخست در مواد ۲۲۷ تا ۲۳۰ قرارداد ورسای ۱۹۱۹ سیستم محاکمه و کیفر متهمان به طور کامل معین شده بود وآلمان آن قرارداد را امضا و تصویب کرده بود.
در منشور لندن و یا قرارداد تسلیم بلاشرط آلمان، چنین شرایطی وجود داشت.
و در زمینه پرسش دوم:
دادگاه یک مرجع قضایی توصیف شده بود، در صورتی که باید آن را یک دادگاه «دولت های متفق» نامید.
فرمول ۲ اساسنامه به طور محدودتر مدلول ماده ۲۲۷ قرارداد ورسای است که در این ماده گفته شده بود:
«یک دادگاه مرکب از ۵ عضو برای گیوم دوم امپراطور آلمان تشکیل خواهد شد …» فرق این ماده با ماده ۲ اساسنامه لندن در این بود که ژاپن و ایتالیا که در جنگ اول جهانی از کشورهای متفق بودند، در جنگ دوم از دشمنان آن ها بوده و نمی توانستند جایی در محاکمات نورمبرگ داشته باشند.
به فرمول اساسنامه لندن می توان ایرادهایی به این شرح گرفت:
نخست از نظر صلاحیت عادی قضایی، فعالیت های جنایت کارانه ای که به متهمان نسبت داده می شد «دارای محدوده جغرافیایی معین نبودند». در این صورت کدام قانون را در مورد این افراد باید اعمال کرد؟ قانون قابل اعمال وجود ندارد. زیرا جنایت های بر ضد صلح و یا جنگ تجاوزی، پیش از رویه نورمبرگ، مانند جنایت های جنگی جرم محسوب نمی شدند.
در قانون کیفری هیچ یک از دولت ها، چه متفق و پیروز در جنگ و چه کشورهای محور و شکست خورده، این دو عمل جرم محسوب نمی شدند.
در نتیجه، تشخیص ماهیت آن ها با معیار قواعد حقوق عمومی امکان پذیر نبود.
جز این که بپذیریم دولت های پیروز در حقیقت قواعد عمومی کیفری را که بر پایه و اصل مهم «سرزمینی» بودن جرم و کیفر آن بنیان گزاری شده و حقوق کیفری مدرن به شدت به آن پایبند است، زیر پا گذارده یا به عبارتی دیگر دور زده اند. این نقض عمومی اساسنامه حتی در مورد تصدیق دادگاه نیز بوده است.
در رای نورمبرگ گفته شده است: « … دولت های امضا کننده منشور، این دادگاه را تشکیل داده و قانون قابل اعمال در آن را معین کرده اند، در حالی که اختیار کیفر نقض حقوق یا تشکیل یک دادگاه ویژه، یک اختیار و حق عمومی برای همه کشورهاست.
در ماده ۳ اساسنامه پیش بینی شده بود که قضات دادگاه یا علی البدل آن ها قابل«جرح» از طرف دادستان یا متهمان و یا وکلای آن ها نخواهند بود. بدون تردید این قاعده ناقض اصول عمومی آیین دادرسی به ویژه کیفری است.
در ظاهر منظور واضعان اساسنامه این بود که با تغییر و تبدیل قضات، کار دادرسی به تعویق نیفتد، تا دادگاه بتواند کار خود را سریع انجام دهد.
۴-۳- دادگاه توکیو:
نام رسمی دادگاه توکیو برای محاکمه جنایت کاران ژاپنی پس از جنگ جهانی دوم، «دادگاه بین المللی نظامی خاور دور» است.^[۱۱۴]
برای نخستین بار فکر کیفر زمامداران ژاپنی به دلیل آغاز جنگ تجاوزی در خاور دور، در کنفرانس قاهره ۱۹۴۳ بین سه کشور بزرگ شرکت کننده، ایالات متحده آمریکا، انگلیس و چین مطرح شد. در اعلامیه اول دسامبر ۱۹۴۳ این کنفرانس گفته شده بود: « … سه کشور متفق به این دلیل در خاور دور می جنگند، تا به جنگ های تجاوزی ژاپن خاتمه داده و آن دولت را کیفر دهند، … تمام سرزمین هایی که این کشور با توسل به زور تصرف کرده، پس گرفته خواهد شد … کشورهای متفق اعلام می دارند به مسئولیت های افراد به اتهام آغاز جنگ توجه ندارند، بلکه ژاپن را به عنوان یک ملت مسئول، کیفر خواهند داد».
درباره بی نظمی های دادگاه توکیو در زمینه های عملی و آیین دادرسی و به ویژه روش ناپسند رئیس استرالیای آن «سر ویلیام وب»، سخن بسیار گفته شده است. کسانی که با دادگاه توکیو به عنوان خبرنگار، حقوق دان و یا ناظر تماس داشته اند، همه در نوشته های خود در یک موضوع اتفاق نظر دارند که فردی با سمت ریاست، که دادگاهی به آن اهمیت را اداره می کرد به هیچ وجه متناسب با شغل خود نبود. گوردن ایرلاند می نویسد رئیس استرالیایی دادگاه بسیار بدخلق، بی صبر و حوصله بود … این شخص با همکارانش لحن آمرانه داشت و با شهود و مترجمان و دیگر کارمندان بسیار خشن و با وکلای مدافع و حتی دادستانی دادگاه رفتاری بچه گانه و خودخواهانه داشت و از کوچک ترین اشتباه نمی گذشت. رفتار این رئیس به هیچ وجه متناسب با خصوصیاتی که رئیس دادگاهی به آن عظمت (که در آن ملیت های گوناگون با زبان های مختلف به عنوان متهم، قاضی، دادستان، وکیل مدافع، حقوق دان و یا خبرنگار در کنار یکدیگر کار می کردند) نبود … تعجب است از این که چه عاملی موجب شده بود دولت استرالیا این شخص را به عنوان قاضی معرفی و ژنرال مک آرتور نیز او را به سمت ریاست دادگاه تعیین کنند … .
به هر حال، رویه حاصل از دادگاه توکیو و جنبه های مثبت و منفی آن از جمله منابع مهم حقوق بین المللی کیفری موضوع به کنوانسیون ۱۹۹۸ رم استفاده شده است.
۴-۴- مقایسه اساسنامه های دادگاه یوگسلاوی، نورمبرگ و دیوان کیفری بین المللی:
دادگاه نورمبرگ در مقایسه با دادگاه یوگسلاوی سابقه بیشتری دارد، اما اعتبار و مشروعیت بین المللی دادگاه یوگسلاوی از دادگاه نورمبرگ بسی افزون تر است؛ چرا که دادگاه نورمبرگ منبعث از توافق دول فاتح جنگ دوم جهانی است و اعتبار بین المللی آن در هاله ای از ابهام و تردید قراردارد. تصویب اساسنامه دادگاه یوگسلاوی از حمایت افکار عمومی برخوردار بود و این امر را آشکار ساخت که اراده جهانی در مبارزه با جنایت کاران بین المللی و متجاوزان به حقوق بشردوستانه بسیار جدی است. این اراده و عزم جهانی نهایتا در قالبی ماندگار و مستقل تجسم یافت و دیوان کیفری بین المللی را که نهاد کیفری دائمی و مستقل بین المللی است، خلق کرد؛ نهادی که مولود شرکت کنندگان در کنفرانس رم می باشد. بی شک در مقایسه ای ساده بین اساسنامه دادگاه های نورمبرگ، یوگسلاوی و دیوان به روند تکاملی دادگاه کیفری بین المللی اعتراف خواهیم نمود؛ دادگاهی که پس از جنگ جهانی دوم تنها بر پایه توافق چند جانبه بین دول فاتح تاسیس شد؛ در گام بعدی خود به عنوان نهادی فرعی از شورای امنیت سر برآورد و در نهایت به دادگاهی مستقل ودائمی تبدیل شد.
۴-۴-۱- منشا حقوقی تاسیس دادگاه های یوگسلاوی، نورمبرگ و دیوان کیفری بین المللی
۴-۴-۱-۱- دیوان کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق: در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کشورهای بلوک شرق درگیر جنبش های استقلال طلب و تجزیه خواه شدند که بعضا نزاع و مخاصماتی را نیز سبب شد. اما آن چه در قلمرو یوگسلاوی سابق در آغاز سال ۱۹۹۱ به بعد اتفاق افتاد، نتیجه ای فاجعه بار به همراه آورد. کشتارهای دسته جمعی، تجاوزات وحشیانه جنسی و انبوهی از جنایات علیه بشریت در سطحی وسیع در مهد تمدن جهان امروز ارتکاب یافت و آن را در بهت و حیرت فرو برد.
کمیسیون کارشناسان طی هجده ماه بررسی و تفحص مداوم، اطلاعات بسیار مهمی را در خصوص جرایم ارتکابی در یوگسلاوی سابق به دست آورد. کمیسیون کارشناسان اطلاعات خود را ابتدا طی دو گزارش موقت به دبیر کل سازمان ملل تسلیم کرد. گزارش نخست در خصوص اقدامات کمیسیون از نوامبر ۱۹۹۲ تا ژانویه ۱۹۹۳ و گزارش دوم از فوریه ۱۹۹۳ تا اوت ۱۹۹۳ تدوین و به دبیر کل تقدیم شد.^[۱۱۵]
کمیسیون کارشناسان سرانجام در دوازدهمین و آخرین جلسه خود به تاریخ ۱۱-۱۵ آوریل ۱۹۹۴ گزارش نهایی خود را درباره جنایات ارتکابی و ۸۴ صفحه و ۳۲۰۰ ضمیمه به اتفاق آرا تصویب و به تاریخ ۵ می ۱۹۹۴ تقدیم دبیر کل نمود. دبیر کل نیز ضمن ارسال گزارش به شورای امنیت آن را به عنوان سند سازمان ملل منتشر کرد.^[۱۱۶]
کمیسیون بر حسب وظیفه ای که شورای امنیت به موجب قطعنامه ۷۸۰ تعیین کرده بود، به جرایم متعددی از قبیل بمباران مناطق مسکونی، قتل عام غیرنظامیان، تجاوز جنسی، و تخریب آثار تاریخی و فرهنگی تصریح کرد.
گستردگی و عمق جنایات آن چنان بود که کمیسیون در همان نخستین گزارش خود، پیشنهاد تشکیل یک دادگاه کیفری بین المللی را برای محاکمه و مجازات جنایت کاران به دبیر کل سازمان ملل ارائه داد.
شورای امنیت سازمان ملل متعاقب گزارش مفصل و بسیار مفید کمیسیون و همنوا با دبیر کل سازمان ملل متحد و افکار عمومی جامعه بین المللی، به موجب قطعنامه ۸۰۸ در اقدامی بی سابقه تصمیم به تشکیل دادگاه بین المللی برای تعقیب مسئولان نقض شدید حقوق بشردوستانه بین المللی در قلمرو یوگسلاوی سابق گرفت. پس از تصویب این قطعنامه دبیر کل سازمان ملل طی گزارشی به تاریخ سوم می۱۹۹۳، مشتمل بر متن اساسنامه دادگاه یوگسلاوی که خطاب به شورای امنیت تهیه شده بود، تصویب مفاد اساسنامه را از شورا خواستار شد. شورای امنیت نیز در بیست و پنجم می ۱۹۹۳ به موجب قطعنامه شماره ۸۲۷ اساسنامه دادگاه را تصویب کرد.^[۱۱۷]
۴-۴-۱-۲- دادگاه نورمبرگ: هر چند تشکیل دادگاه یوگسلاوی توسط شورای امنیت جای بحث و تامل فراوان دارد، اما در مقام مقایسه با دادگاه نورمبرگ و اساسنامه آن، از وجاهت و مشروعیتی به مراتب افزون تر برخوردار است، به میزانی که شاید از این بعد (بعد مشروعیت بین المللی) مقایسه آن دو نادرست باشد.
دادگاه نورمبرگ به موجب توافق نامه کشورهای فاتح جنگ جهانی دوم تاسیس شد. به موجب این معاهده چهارجانبه بین دول آمریکا، انگلستان، فرانسه و اتحاد جماهیر شوروی که در هشتم اوت ۱۹۴۵ در لندن منعقد گردید، کشورهای امضا کننده معاهده توافق خود را برای تشکیل دادگاهی نظامی برای محاکمه جنایت کاران جنگی اعلان کردند. تدوین اساسنامه این دادگاه نیز صراحتا در بند دوم این معاهده پیش بینی شد. بنابراین، دادگاه نورمبرگ و اساسنامه آن، مخلوق اراده کشورهای فاتح جنگ جهانی دوم بود نه اراده یک مجمع بین المللی. مهم تر آن که رعایت بی طرفی در تاسیس دادگاه از همان ابتدا غیر ممکن می نمود؛ چرا که اگر قرار بود به جنایات جنگی همه دولت ها رسیدگی شود، جنایات کشورهای فاتح نیز کم نبود. اما اساسنامه دادگاه صراحتا به تعقیب و مجازات مجرمان دول مغلوب مقید شد. به این پایه، دادگاه نورمبرگ، محاکمه مغلوبان توسط غالبان و تداعی کننده مثل معروف «الحق لمن غلب» به شمار می رود؛ امری که در عالم قضاوت هیچ جایگاه و پایگاهی نداشته است و ندارد.
۴-۴-۱-۳- دیوان کیفری بین المللی^[۱۱۸]: تشکیل دادگاه مستقل بین المللی برای تعقیب مجازات مجرمان بین المللی سال ها دنبال می شد. اما طرح آن به صورت جدی از همان سال های آغازین تاسیس سازمان ملل متحد پیگیری شد.
تصویب اساسنامه دادگاه نورمبرگ توسط مجمع عمومی، تشکیل دادگاه های یوگسلاوی و رواندا و تصویب قطعنامه شماره ۳۳ و ۴۷ مجمع عمومی که به موجب آن، کمیسیون حقوق بین الملل ماموریت یافت تا پیش نویس اساسنامه دیوان کیفری بین المللی را تدوین نماید، گامی اساسی و مهم برای تحقق بخشیدن به آرزوی تشکیل یک دادگاه کیفری مستقل و دائمی بین المللی محسوب می شوند. نهایتا پس از آماده شدن پیش نویس اساسنامه توسط کمیسیون حقوق بین الملل و آمادگی افکار عمومی جامعه بین المللی کمیته ویژه ای برای بررسی پیش نویس تشکیل شد و سپس کمیته مقدماتی برگزاری کنفرانس دیپلماتیک رم را میسر ساخت.
کنفرانس رم از تاریخ ۱۵ ژوئن لغایت ۱۷ ژوئیه ۱۹۹۸ با حضور ۱۶۰ تن از نمایندگان تام الاختیار ملل متحد و ۳۱ سازمان بین المللی و سازمان های غیر دولتی تشکیل شد و با تصویب ۱۲۰نفر از نمایندگان اساسنامه دیوان کیفری بین المللی در ۱۲۸ ماده به تصویب اکثریت رسید.
اساسنامه دیوان در مقایسه با دادگاه های نورمبرگ و یوگسلاوی، از مشروعیتی تام برخوردار است. اگر اساسنامه دادگاه نورمبرگ تنها براساس معاهده لندن و توافق چهار دولت تصویب شد، اساسنامه دیوان بر پایه اقدامات مجمع عمومی سازمان ملل و تصویب ۱۲۰ کشور جهان به تصویب رسیده است. نیز اگر تشکیل دادگاه یوگسلاوی توسط شورای امنیت، به عنوان یک نهاد قضایی تابع آن شورا و نیز نهادی موقتی، در بوته ای از ایرادات مشروعیت قرار دارد، اساسنامه دیوان نه تنها وابسته به شورای امنیت نیست، بلکه به عنوان یک نهاد مستقل از سازمان ملل حیاتی دائمی دارد. هرچند به موجب اساسنامه دیوان کاملا در ارتباط با ارکان سازمان ملل است، اما این رابطه، رابطه ای عرضی است نه طولی. البته باید اذعان داشت که قدرت های بزرگ توانسته اند در پاره ای موارد موانعی در راه صلاحیت کامل دیوان ایجاد کنند. امتیازات احصا شده برای شورای امنیت در خصوص جرم تجاوز و منع عملی و موقت دیوان در رسیدگی به این جنایت، براساس بند ۲ از ماده ۵ مورد بارز آن است.^[۱۱۹] با این حال اساسنامه دیوان با همین کیفیت پسند دولت ایالات متحده که خواهان جهانی تک قطبی است، و نیز برخی دول خود مختار و خودکامه دیگر نیست و این امر حکایت از حسن اساسنامه و فایده مندی آن برای اجرای عدالت کیفری در سطح بین المللی دارد.
۴-۴-۲- صلاحیت
یکی از مهم ترین و شاید پیچیده ترین مباحث درباره دادگاه های کنونی بین المللی، بحث صلاحیت این محاکم است. صلاحیت ذاتی و نسبی این دادگاه ها ماهیتی پیچیده و متفاوت از قواعد صلاحیت در حقوق داخلی دارد و مستلزم ایجاد قواعدی جدید است. مقایسه دادگاه های یوگسلاوی و نورمبرگ و اساسنامه دیوان کیفری بین المللی از حیث صلاحیت را در دو بخش پی می گیریم:

۱/۳۸۱

 

۱/۳۸۰

 

۱/۳۷۳

 

۱/۳۷۹

 

۱/۳۶۶

 

۱/۳۷۲

 

SF

 

 

 

همانگونه که از جدول (۶-۱۹) و (۶-۲۰) مشاهده می شود با افزایش پارامتر L مربوط به جاده سرویس، SF تغییر خاصی نمی کند. بنابراین می توان به این نتیجه رسید که با ثابت ماندن کلیه پارامترها و افزایش پارامتر L پایداری سطوح شیبدار کانال تغییر خاصی نمی کند، این امر در هر دو شیب ۱و ۱/۵ و هر دو خاک به یک صورت می باشد، بنابراین صرفاً نتایج شیب ۱ در هر دو خاک ذکر شده است. با توجه به مدلسازی های مختلف مشخص می شود که در ابعاد بزرگتر کانال هم پارامتر L چندان تأثیرگذار نیست. به عنوان مثال در شیب Z=1/5 و با ابعاد بزرگتر کانال که عبارتند از ( H=10-B=10-D=15-L=15)، SF برابراست با ۱/۳۷۵، در حالی که در کانال دوم با حدوداً ۳ برابر کردن L و ثابت نگه داشتن باقی پارامترها SF برابر می شود با ۱/۳۸۲، که این مقدار افزایش بسیار ناچیز است. تمام این مدلســـازی ها برای Z=1 و خاک S-1 و S-2نیز تکرار شده و نتایج باز هم بی تأثیر بودن پارامتر L را نشان می دهد. روند تغییرات SF در نمودار (۶-۳) آمده است.

نمودار (۶-۳): تغییرات ضریب اطمینان (SF) نسبت به افزایش عرض جاده سرویس(L) در شیب ثابت کانال برای خاک ریزدانه و درشتدانه (S-1,S-2)
۶-۲-۱-۵- بررسی پارامتر D- عمق بستر سنگی :
در این بخش با ثابت نگه داشتن کلیه پارامترها اقدام به افزایش پارامتر D خواهد شد تا تأثیرات افزایش این پارامتر بر روی SF مشاهده شود.
الف- شیب Z=1 و خاک S-1:
جدول (۶-۲۱): تغییرات (SF) نسبت به افزایش پارامتر D در خاک S-1 (بدون پوشش بتنی)

 

 

۹۵

 

۸۰

 

۵۰

 

۲۲

 

۱۸

 

۱۴

 

۱۰

 

۶

 

۴

 

D(m)

 

 

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

H

 

 

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

 

۶

وَ مَضی الَّذی أهَوی وَ جَرَعَنی الأَسی وَ غَــدَت بِقَــلبـی جَــذوَۀٌ وَ سَعـــیرُ
طافَت بِشَهرِ الصَـــومِ أکوابُ الرَّدی سَحَــــراً وَ أکـــوابُ الدُمــُوعِ تَدُورُ
فَتَنــاوَلَت مِنـــها إبنــَتی فَتَغَــیرَت وَ جَنـــاتُ خَـــدٍ شــــأنُها التَغــیـیرُ
فَــذَوَت أزاهِـــیرُ الحَیـــاۀِ بِروضِها وَ انقَـــدَ مِنـــها مَائـــسٌ وَ تَضـــیرُ
یا رَوعَ رُوحی ، حَلَّـــها نَزَعُ الضَــنا عَــــمَّا قَلــــیلٌ وَرَقَّـــها سَتَطــــیرُ
( تیموریه ؛ بی تا : ۱۸ ، ۱۷ )
ترجمه :
درخشش پنهان شد و خورشید چاشت مستور گشته و تابش ماه کامل بعد از درخشیدن غایب شد .
و آنکه عشق می ورزید مُرد و غم مرا نوشانید و در قلب من آتش ، شعله ور شده است .
در ماه روزه پیاله ی مرگ در سحر می چرخد و پیاله ی اشک ها دور می زند .
پس دخترم از آن خورد و عوض و متغیر شد ، گونه های او باید تغییر می کرد .
و شکوفه های زندگی در باغ آن پژمرده شد و فقر و خسارت از آن رشد کرد .
ای ترس و وحشت روح من ، مرض او را گرفتار کرد و به او دلخوشی داد که پرواز خواهی کرد .
عائشه در قسمت دیگر از اشعارش خود را به عنوان نمونه ای از جامعه ی بشری مثال می زند و شیوه ی غلط حیات و مرگ خویش را به نمایش می گذارد ، در حالی که نادم و پشیمان از مسیری که در آن گام نهاده و از این طریق زندگی و مرگش را به تباهی کشانده است ، بی تفاوت نسبت به قضاوت و برداشت های منفی مخاطب دست به اقرار و اعتراف به گناه در درگاه خداوند می زند . در بیت نخست خود را جانی و گناهکار معرفی می کند که بزرگ ترین ظلم را به خویش با اطاعت از نفس سرکش بشری ، کرده است . و در ادامه صادقانه از گناهان خویش یاد می کند و در مقابل از خداوند بخشنده طلب مغفرت می کند . در ابیات پایانی دنیای خاموش مرگ را به تصویر می کشد که آغاز آن با ورود انسان به خانه ی ابدی ( مقبره ) تثبیت می شود و با افسوس از تباه کردن فرصت های آدمی در دوران حیات ، در مقابل حقیقت گریز ناپذیر مرگ تسلیم می شود :
مُقِــرّاً بِالجِنـــــایۀِ وَ إمتـــــِثالی لاسرِ النَـــفسِ فی عِقــدی وَ حَــلِّی
وَ مُعـــتَرِفَـاً بــأوزارٍ ثِــــــــقالٍ أُقـــادُ لِحَـــملِها طَوعـــاً لِـــجَهلی
أقِـــرُّ بِزِلَّـــتی مِن قَـبــــلَ کَی لا تَقَـــرَّ جَوارِحـــی بِالــذَنبِ قَبـــلی
أتـیتُ ولی ذُنُوبٌ لَیسَ تُحـــــصی أقُــولَ لِراحَـــمی بِالعَــــفوِ کُنْ لــی
إن کَانَ عَصـیانی وَ سُــوءِ جِــنایَتی عَظمــاً ، وَ صِــرتُ مــهدداً بِجــَزائی
فَقَضاءُ عَفــوکَ لا حُــدودَ لُوســـعِهِ وَ عَـــلیهِ مُعــتَمِدی وَ حُسن رَجــائی
( تیموریه ؛ بی تا : ۴۶ )
ترجمه :
من به جنایت و فرمانبری از نفسم در تمام دوران زندگی ام اقرار می کنم .
با خواست خودم گرفتار گناهان سنگین هستم و به خاطر نادانی ام مطیع گناهان بزرگ هستم .
قبل از آنکه اعضای بدنم به گناهان اقرار کنند ، من به لغزشم اعتراف دارم .
آمده ام و گناهان بی شماری دارم ، به خداوند صاحب رحمتم می گویم که مرا ببخش .
اگرچه گناه و جنایت زشت من بزرگ است و تهدید به جزا و عقوبت شدم .
لکن بخشش تو ( ای خداوند ) مرز و محدودیتی ندارد و من نسبت به آن مطمئن و خوشبین هستم .
نتیجه
همان طور که مشاهده می شود هر دو شاعر بلند آوازه ی مصری غرق در پستی و بلندی های سرنوشت ، نظریاتی متغیر که شدیداً تحت تأثیر حوادث و اتفاقات خارج از اراده ی بشری است ، را دارا هستند . شکست ها ، نا کامی ها ، غم از دست دادن عزیزان ، تلخی های زندگی ، مبتلا شدن انسان به تکرار و روزمرگی و گاهی رسیدن به پوچی ، انسان را به بن بست مرگ رهنمون می سازد . عبدالصبور مرگ را همزاد زندگی می داند و بشر را از وابستگی به یکی از دو حقیقت مرگ یا زندگی بدون توجه دیگری بر حذر می دارد . عائشه نیز این مطالب را با ابیات خویش تصدیق می کند . دغدغه ی چگونه زیستن و چگونه مردن ، از دیرباز افکار انسان را در هر شأن و مقام مادی و معنوی ، به خود مشغول نگاه داشته و اندیشیدن به این دو امر انسان را بر آن می دارد که برای یافتن مفهوم صحیح این دو اصل اساسی و جدایی ناپذیر از سرنوشت بشری ، در پی یافتن جوابی برای سوال « هدف از آفرینش بشری چیست ؟ » باشد .

۵-۱-۴ ۰ صبر یا شکوه از مصائب روزگار
آن هنگام که هر انسانی پای در این سرای خاکی می نهد ، همواره در زندگی دچار پستی و بلندی هایی می شود که این مسأله در هر فردی متفاوت است ، گاه آدمی در برخورد با مصائب و مصیبت های روزگار صبر پیشه می کند و گاه دچار سردرگمی و حیرانی می گردد و ناکام و نا امید می شود .
صـلاح عبدالصـبور تمام سختی هایی را که در زندگی هر انسانی ممکن است متحمل شود را بیان می کند ، به همین علت او در ابیات زیر کوه های نمک و قلع را موانع و مشکلات و سختی های بشر معرفی می کند که این مصائب ممکن است تباه کننده ی زندگی هر انـسانی شود به همین دلیل او سرتاسر زندگی انسـانی را آمیخته با مصیبت می داند و بدون این که صبری در این راه پیشه کند ، با نگاهی نا امیدانه به زندگی می نگرد :
اشارَ بالأَصابِعِ نحوَ المشرقِ البعیدِ
ثمَّ قالَ : هذی جبالُ المِلحِ و القَصْدی
فکُلُ مَرکبٍ تجیئُها تَدُورُ
تَحْطُمُها الصُخُورُ
( عبدالصبور ؛ ۱۹۹۸ : ۱/۱۵۲ )
ترجمه :
با انگشتان به سوی مشرق دور اشاره کرد
سپس گفت : این کوههای نمک و قلع است
هر مرکبی که پیرامون آن بیاید می چرخد
صخره ها آنرا خرد می کنند .
ابیات دیگر بیان کننده ی این است که وی در مقابل این سختی ها و مصائب زندگی تسلیم می شود . این تسلیم در قالب بیماری در جسم و جان شاعر نفوذ کرده و باعث می شود که او خوشبختی خود را از دست رفته بداند و روحش را در بستر بیماری و سختی های نابود شده تصور کند . پس او بین صبر و مرگ ، مرگ را بهترین راه برای رهایی انسان از درد و رنج انتخاب می کند :
صِدیقَتی ، إنَّی مریضٌ

 

۰.۳

ضریب پواسون

 

۱۰^۱۱ ×۲N/m²

مدول یانگ

 

۲۴۰Mpa

تنش تسلیم

 

۳۷۵Mpa

تنش نهایی

 

۰.۲۰۶۵۹۸Mpa

کرنش پلاستیک

 

 

نوع تحلیل به صورت استاتیکیStatic General انتخاب شده.
سطوح تماس بین المان‌های مختلف قاب به دلیل این‌که ترکیبی از المان پوسته‌ای و مکعبی می‌باشد. از نوع Tie تعریف شده ‌یکی از سطوح به Master surface عنوان و سطح دیگر Slave surfacدر نظر گرفته‌ می‌شود.
به عنوان مثال در اتصال بین صفحه اتصال و ستون سطح اصلی ستون(Master surface) و سطح چسبنده ( (Slave صفحه اتصال می‌باشد.
مش‌بندی در نرم افزار آباکوس برای المان‌های پوسته‌ای از نوع S4R و برای المان‌های مکعبی از نوع C3D8R انتخاب شده. هر چقدر سایز مش‌ها کوچکتر سرعت آنالیز کمتر و دقت آن بیشتر می‌باشد.

تیر و ستون:
ستونهای۵۰۰ IPE با طول ۳ متر و تیر ۴۰۰ IPEبه طول ۴ متر سایز مش‌ها، برای تیر و ستون۰.۰۶ در نظر گرفته شده.
شکل ‏۴‌.‌‌۲ المان مش‌بندی شده تیر
طراحی گاست پلیت:
به دلیل این که میخواهیم تمام نیرو توسط مهاربند تحمل شود، بنابراین عملکرد قاب باید مفصلی باشد و هیچ نیرویی را تیر و ستون تحمل نکند.
ورقی که برای اتصال مهاربند به تیر و ستون بکار می‌رود، از نوع ورقهایی است که در مهاربندهای معمولی استفاده می‌شود. در این سیستم مهاربندی دو قسمت از ورق که تحت بیشترین تنشها ناشی از نیروی فشاری قرار دارند، ناحیه ویتمور ناحیه‌ای با زاویه ۳۰ درجه بین اولین و آخرین پیچی است که برای اتصال مهاربند به ورق بکار می‌رود. و تورنتن، ناحیه‌ای است که از انتهای ناحیه ویتمور تا محل اتصال ورق به تیر و ستون می‌باشد.

۰.۴
شکل ‏۴‌.‌‌۳ ناحیه ویتمور و تورنتون[۳۵]
براساس نظریه تورنتن این ناحیه از ورق همانند یک ستون لاغر است، که برای تعیین نیروی کششی و فشاری آن بترتیب دو رابطه (۴-۷)و(۴-۸) را پیشنهاد کرده‌است. رابطه نیروی فشار ورق مطابق فرمول کمانش ستون می‌باشد.
(‏۴‌.‌۷) P_y-Gusset =F_yb_et≥P_{y brace}
(‏۴‌.‌۸) P_cr-Gusset= Eb_et≥P_max
(‏۴‌.‌۹) L_c= max{ L₁, L₂, L₃ }
b_e عرض ناحیه ویتمور، t ضخامت ورق، F_y تنش تسلیم فولاد و k ضریب طول مؤثر ناحیه تورنتن است. درصورتیکه ورق کمانش خارج از صفحه داشته باشد،۲=K اگر از کمانش خارج از صفحه ورق جلوگیری شود،۰.۶۵ =K در نظر گرفته می شود.
عرض ناحیه ویتمور صفحه اتصال مدل با توجه به این که عرض هسته مهاربند ۰.۱ متر و قسمتی از هسته که به صفحه اتصال جوش شده ۰.۴متر می‌باشد(در شکل ۴-۳ مشخص شده). با به دست آوردن تانژانت زاویه ۳۰ درجه به دست می‌آید:
b_e=0.23+0.23+0.1 =0.56
P_{y Brace}= 504960N
F_y= 240000000N/m²
۲۴۰۰۰۰۰۰۰× ۰.۵۶ × t ≥ ۵۰۴۹۶۰ t≥ ۳.۷۵ mm
با توجه به نتیجه به دست آمده در بخش ۲-۵-۲ - در صورتی که در اتصالات، ورق تکی استفاده شود، حداکثر ضخامتی که برای ورق می‌توان در نظر گرفت، باید برابر حداکثر ضخامت جان یا بال، تیر و ستون باشد- ضخامت حداکثر جان تیر و ستون ۱۴.۵میلیمتر می‌باشد بنابراین ضخامت صفحه اتصال را ۱۵ میلیمتر در نظر می‌گیریم.
صفحه اتصال را در نرم افزار با المان مکعبی و اندازه مش‌ها ۰.۰۳ به دو شکل مختلف با توجه به نتابج یه دست آمده که در فصل بعد به طور مفصل شرح داده می‌شود مدل شده.
شکل ‏۴‌.‌‌۴ المان مش بندی شده صفحه اتصال اولیه
شکل ‏۴‌.‌‌۵ المان مش بندی شده صفحه اتصال ثانویه
هسته مهاربند:
برای اتصال هسته به صفحه اتصال و صفحه مرکزی، شکافی در دو طرف هسته به عرض ضخامت صفحه اتصال ۱۵ میلیمتر روی جان هسته ایجاد شده. هسته با المان پوسته‌ای و اندازه مش بندی ۰۵.۰ لحاظ شده‌است.

جمعیت پایه گذار

 

جمعیت غیر پایه گذار

 

 

 

۴۱۰۳۷

 

۴۹۶

 

۱۰۲۵۶

 

۲۰۵۱۳

 

۲۰۵۲۴

 

 

 

۲-۴-۱- فایل شجره برای تجزیه وتحلیل یک صفته و دوصفته

جهت تشکیل فایل شجره، از نرم افزار Excel و CFC استفاده شد. فایل شجره در تجزیه یک و یا دوصفتی، باید دارای سه ستون شامل شماره ثبت حیوان، شماره ثبت پدر و شماره ثبت مادر باشد. شماره ثبت بره باید از شماره ثبت پدر و مادر بزرگتر باشد. تعداد کل داده ها ۴۱۰۳۷ بود که برای صفت زندهمانی و طول عمر تهیه و تنظیم شد. در این فایل ۴۹۶ راس قوچ و ۱۰۲۵۶ راس میش وجود داشت.
۲-۴-۲- فایل مشاهدات برای تجزیه و تحلیل یک متغیره
برای صفت زندهمانی فایل مشاهدات به ترتیب، شامل شماره ثبت بره، شماره ثبت پدر، شماره ثبت مادر و عوامل ثابت شامل، گله، جنس، ماه تولد بره، سال تولد بره، نوع تولد بره و رکورد صفت بود.
۲-۴-۳- تجزیه و تحلیل دومتغیره
برای محاسبه همبستگی ژنتیکی بین صفات مختلف، ۲ فایل (شجره و فایل مشاهدات) جهت تجزیه و تحلیل های دوصفته به شرح زیر تهیه شد.
۲-۴-۴- فایل مشاهدات برای تجزیه و تحلیل دوصفته
در این فایل، ستونها به ترتیب عبارت بودند از: شماره ثبت بره، شماره ثبت پدر، شماره ثبت مادر و عوامل ثابت گله، جنس، ماه تولد بره، سال تولد بره، نوع تولد بره و رکورد صفت اول که در زیر آن رکورد صفت دوم قرار میگرفت. در فایل مشاهدات برای صفت زندهمانی و وزن تولد، ابتدا به ستون صفت مربوط به زندهمانی عنوان صفت ۱ و به وزن تولد صفت ۲ داده شد و فایل به صورت دو صفتی آماده شد. در بررسی دوره های سنی زندهمانی، هر دوره به عنوان یک صفت در نظر گرفته شد، مثلاً از تولد تا شیرگیری صفت اول و شیرگیری تا ۶ ماهگی را به عنوان صفت دوم، و به این ترتیب فایل مشاهدات آماده شد.
۲-۵- نرم افزاهای انجام تجزیه ژنتیکی و غیر ژنتیکی
بهمنظور شناسائی اثر عوامل غیر ژنتیکی مؤثر بر صفت طول عمر برهها، یعنی سن برهها در زمان حذف یا مرگ به روز از رویه GLM برنامه آماری SAS بر اساس مدل آماری (۲-۲) استفاده شد:

 

 

(۲-۲)

 

 

 

 

 

 
در این مدل  مشاهدات مربوط به طول عمر، μ میانگین، H_i اثر ثابت i امین گله (i=1,2,…)، R_j اثر ثابت j امین سال تولد (j=1,..,24)، M_kاثر ثابت k امین ماه تولد (k= 1,..,12)، S_l اثر ثابت l امین جنس بره (l= 1,2)، BT_m اثر ثابت m امین تیپ تولد (m = 1,…۴)، P_n اثر ثابت n امین سن مادر بر حسب سال (n= 2,..,7)،  متغیر همراه وزن تولد،  میانگین وزن تولد و  اثر تصادفی باقیمانده میباشند.
تجزیه و تحلیل داده ها برای برآورد پارامترهای ژنتیکی و سایر معیارهای لازم برای محاسبات با بهره گرفتن از از الگوریتم ^[۲۹]AIREML نرم افزار WOMBAT [Meyer, 2011] انجام شد.
۲-۶- مدلهای مورد استفاده برای تجزیه ژنتیکی طول عمر و اوزان بدن

 

 

مدل ۱

 

 

 

y=Xb+Z_aa+e

 

 

 

مدل ۲

 

 

 

y=Xb+Z_aa+Z_cc+e

 

 

 

مدل ۳

 

Cov(a,m)=0

 

y=Xb+Z_aa+Z_mm+e

 

 

 

مدل ۴