که تو خواننده شعرم باشی
راستی شعر مرا می­خوانی؟(همان: ۵۸۰)
اما نزار شاعری است که در عشق بی­پرواست. اگر معشوق را توصیف می­ کند، بیشتر به جنبۀ جسمانی او توجه می­ کند تا روحانی و معنوی؛ در نتیجه در بیان عشق از اعضای بدن معشوق بسیار نام می­برد:
أنا من بدء التکوین من از آغاز آفرینش
اَبحث عن وطن لجبینی در جستجوی وطنی برای پیشانی خود بوده­ام

عن شعر أمرأه در جستجوی گیسوان زنی
عن شفه امرأه… تجعلُنی( تا سبز شوم از عشق: ۱۳۳) در جستجوی لبان زنی
…لا تعوِّدینی علیک مرا به خلوت خود عادت مده
فقد نصحنی الطَّبیب که پزشک توصیه کرده است
أن لا أترُک شفتی فی شفتیک بیش از پنج دقیقه
أکثر من خمس دقائق لبانم را در لبان تو رها نکنم
و أن لا أجلس تحـت شمس نهدیک و بیش از یک دقیق
أکثر من دقیقه واحده… در معرض آفتاب سینه­ات ننشینم (همان: ۲۰۷)
بسامد بالای واژه «زن» هم دلیلی است برای اثبات اباحی بودن عشق اوست. ویژگی که در شعر مصدق وجود ندارد. «می­توان نزار را شاعر زن خواند زیرا او داد زن را به تمامی می­دهد… او در وجود زن صرف زن را می­بیند نه زنی هنرمند و شاعر».(عباس، ۱۳۴۲: ۲۷۲)
شعر «آسمان زن می­بارد» نمونۀ بارزی است که واژه­ی «زن» در آن بسیار تکرار شده است.
… إنََها تثلجُ نساءً آسمان زن می­بارد
و واحدٌ یسحب دفتر شیکاته من جیبه… و یکی دیگردسته چک خود را بیرون می ­آورد
لیشتری أی نهدٍ أشقرَ یسقطُ من السَّماء(قبانی، ۱۳۸۴: ۲۱۵) تا خریدار هر آن انار سینه­ی زرینی شود که از آسمان می­افتد…
البته این دیدگاه نزار بعداً دچار تغییراتی می­ شود. «نزار که در دوره نخستین عاشق­سرایی خود، دیدگاه سنتی درباره عشق و زن داشت، از دهه هفتاد به بعد، هم از حیات و آزادی زن به دفاع برخاست و هم از مشروعیت مقاومت در فلسطین.» (اسوار، ۱۳۸۰: ۱۱۸)
إجلسی معی قلیلاً کمی با من بنشین
حتی نتَّفق علی طریقه حب تا بر سر شیوه­ای از عشق به توافق برسیم
لا تکونین فیها جاریتی که در آن نه تو کنیز من خواهی بود
ولا أکون فیما مستعمره صغیره (همان: ۱۹۵) و نه من مستعمره­ای کوچک…
۲-۴-۵ شادی و دردهای عشق:
یکی از لوازم عشق که شاعران عاشق­سرا بیشتر به ان توجه کرده ­اند، شادی­ها و دردهای راه عشق است، شادی­هایی که نتیجه تجربیات شیرین راه عشق است و در مقابل آن درد و غمی که وقتی وارد حوزه­ عرفان می­ شود، دیگر نه تنها درد و غم نیست؛ بلکه پسندیده و مقبول هم می­ شود.
ای شاد که ما هستیم اندر غم تو جانا هم محرم عشق تو، هم محرم تو جانا(مولانا)
حمید مصدق و نزار هر کدام به یک جنبه از این شادی و غم پرداخته­اند. مصدق شاعر غم عشق است. او همیشه از فراق می­هراسد و در راه عشق سوز و گداز می­ کند:
بی تو خاکستر سردم، خاموش
نتپد دیگر در سینه­ی من، دل با شوق
نه مرا بر لب بانک شادی،
نه خروش… (مصدق، ۱۳۷۸: ۶۰-۵۹)
غمی که باعث می­ شود امیدی به بهبود اوضاع و بازگشت معشوق نداشته باشد:
هرگز دوباره بازنخواهی گشت
ومن تمام شب
این کوچه باغ دهکده را
با گام­های خسته طوافی دوباره خواهم کرد… (همان: ۲۰۲)
اما نزار شاعر شادی­های عشق است. او بیشتر شادی و حوادث شیرین مسیر عشق را بیان می­ کند. همیشه خواهان معشوق است؛ اما این خواهش او با سوز و گداز همراه نیست:
یا سیِّدتی: بانوی من
ماأسعدنی فی منفای در تبعید­گه خود چه خوشبختم من
أقطّر ماء الشعر… تقطیر آب شعر می­کنم
و أشربُ من خمرالرُّهبان و از باده راهبان می­نوشم
ما أقوانی… (قبانی، ۱۳۸۴: ۳۳۷) چه پرتوانم من…
أنا فی أجمل حالاتی…. من در زیباترین حالات خود هستم…
وفی أزهی حضاراتی…. ودر رخشان­ترین تمدن­های خود…
فامنحینی فُرصه أُخری- لکی أُکتبَ التاریخ…. پس فرصتی دیگر به من ده تا تاریخ را بنویسم…
فتاریخُ، یا سیدتی، لا یَتکرَّر… (همان: ۳۴۷) که تاریخ، ای بانوی من، تکرار نخواهد شد…
نزار حتی شرایط بد را هم سپاس می­گوید و آن­ها را درد و غم نمی­داند:
شکراً علی سنوات حبّک کلّها سپاس بر همه سال­های عشق تو

۴- بهره وری یعنی کاهش هزینه ها.
عده ای را عقیده بر این است که تقلیل هزینه ها^[۷۳] به ارتقاء و افزایش بهره وری کمک می کند، حال آنکه اگر این عمل به کاهش تولید انجامیده باشد، در بلند مدت، اُفت بهره وری را به دنبال خواهد داشت.
۵- بهره وری یعنی تولید بیشتر.
برداشت نادرست دیگری که از مفهوم بهره وری وجود دارد در ارتباط با قضاوت در مورد عملکرد یک سیستم صرفاً، براساس مقدار یا ارزش تولیدات آن است. افزایش تولد یک سیستم (کالا یا خدمات) بر افزایش بهره وری دلالت نمی کند زیرا بهره وری بنا به تعریف، رابطه بین مقدار تولید را با منابع مصروفه نشان می دهد و صرف تأکید بر مقدار تولید و عدم توجه به ارتباط آن با منابع مصروفه، نتیجه گیری غلطی را بدست می دهد. زیرا هزینه ها ممکن است در درون افزایش تولید، نامناسب با مقدار تولید افزایش یافته باشد یا افزایش تولیدات صرفاً بدلیل قیمت ها و تورم باشد نه بهبود بهره وری.
۶- بهره وری یعنی بهره وری نیروی کار.
کوشش های سازمان های جهانی نظیر سازمان بین المللی کار و سازمان بهره وری آسیایی^[۷۴] در خصوص مفهوم بهره وری معطوف بر این است که بهره وری صرفاً بهره وری نیروی کار نیست و باید به بهره وری سایر عوامل تولید توجه شود. بهبود بهره وری سایر عوامل تولید توجه شود. بهبود بهره وری زمانی حاصل می شود که استفاده مؤثر و بهینه ای از کلیه منابع در دسترس به عمل آید. به عبارت دیگر بهره وری کلی ارتقاء یابد بهره وری مفهومی چند عاملی است^[۷۵] و نگرش های تک بعدی نظیر ارتقاء بهره وری نیروی کار (بهره وری جزئی) یا بهره وری یک بخش از اقتصاد به عنوان بهره وری ملی، بسیاری از نارسائی های سیستم را از جهت نحوه بهر برداری از منابع آشکار نخواهد کرد و تصویری نادرست از عملکرد آن بدست خواهد داد، بنابراین ارئه یک تعریف اجمالیف غیرکاربردی و بسیط از بهره وری هیچگونه کمکی به تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری نخواهد کرد به سخن دیگر بهره وری صرفاً یک مسئله فنی و مدیریتی نیست، بلکه در عین حال موضوعی است اجتماعی، اقتصادی و سیاسی.

۷- بهره وری قابل اندازه گیری نیست.
برخی براین باورند که بهره وری قابل اندازه گیری نیست بلکه بهره وری با توجه به مدلها و شاخص ها امری است که می توان آن را اندازه گیری کرد(خاکی ۱۳۸۸: ۳۸).
۲-۳-۱۰ عوامل بازدارنده رشد بهره وری:
این عوامل را می توان بطور خلاصه در گروه های ذیل طبقه بندی کرد:
الف- کمبود انگیزه مدیریت
ب- کمبود نیروی متخصص
ج- عدم بهره گیری از استانداردها
د- عدم توجه به کیفیت
ﻫ- کمبود واحدهای تحقیق و توسعه
و- کم توجهی جامعه به نظام بهره وری
ز- تعداد مراکز تصمیم گیری در تولید (نشریه اروند، علامی،۱۳۸۰).
وان ال. رایت(۱۹۸۹) نیز موانع موجود در بهره وری را بصورت زیر خلاصه می کند:
۱- نداشتن جهت: موفق نشدن در استفاده از یک روش نظام مند و راهبردی در مدیریت منابع انسانی به یک کابوس تبدیل شده است.
۲- ساختار سازمانی ضعیف: که موجب منفی گرایی و ارتباط های مثبت و فعالیت های گروهی را مسدود می سازد.
۳- نظام های پرداخت: هنوز هم بسیاری از سازمان ها به نظام های پرداختی که از طرف کارکنان درک نشده و یا غیر عادلانه تلقی می شوند چسبیده اند.
۴- انتخاب مدیریت و آموزش: مهمترین و اصلی ترین تفاوت بین مدیریت آمریکایی و ژاپنی در انتظارات آنان از شغل نهفته است. آمریکاییها معتقدند افارد مبارز، تهاجمی و خودگرا می توانند از پله های ترقی بالا بروند، در صورتی که ژاپنی هایی که در ایلت متحده آمریکا شاغل می باشند این طرز تفکر را ندارند.
۲-۳-۱۱ بهره وری از دیدگاه های مختلف
در ذیل به تعریف بهره وری از دیدگاه های مختلف می پردازیم:
الف. از دیدگاه مصرف کننده
برای مصرف کننده بهره وری یعنی دسترسی اسان و سریع به محصولات ارزان و با کیفیت خوب و همچنین پایین بودن قیمتها است.
ب. از دیدگاه تولید کننده
از نظر تولید کننده بهره وری به معنی سرمایه گذاری مناسب و تولید بیشتر، کیفیت بهتر محصولات تولید شده و فروش بیشتر محصولات است.
ج. از دیدگاه کارگران و کارمندان
کارگران و کارمندان بهره وری را با کارکردن در محیطی پاک و مناسب، در فضای دوستانه، آرامش حاصل از امنیت شغلی و توجه به استعداد و پرورش آنان می دانند.
د. از دیدگاه دولت
دولت بهره وری را به عمران آبادانی بیشتر کشور، ایجاد اشتغال بیشتر برای آحاد ملت و کاهش تورم مترادف می داند.
ج. از دیدگاه ملت
از دیدگاه ملت بهره وری یعنی رفاه و آرامش بیشتر، فرصت شغلی مناسب، بازنشستگی به موقع و امکان دسترسی به کالا و خدمات فراوان است (ایران زاده، ۱۳۸۷).
۲-۳-۱۲ مدیریت بهره وری
بهبود بهره وری در سازمان ها تابع و نتیجه کارایی است و حفظ و رشد آن هدف و مسئولیت اصلی مدیریت می باشد. در واقع ایجاد شرایط مناسب برای سطح کارکرد بالا، اساسمدیریت بهره وری است.
مدیریت بهره وری را می توان به عنوان فرآیندی در نظر گرفت که شامل فرایند برنامه ریزی، هماهنگی، کنترل، سازماندهی و نظارت برنامه های بهره وری در یک سازمان می شود. مدیر بهره ور شخصی است که مسئول انجام چنین کارها می باشد. کار مدیر تمرینی موقتی یا تدریجی نیست، بلکه یک وظیفه سخت و زمان بر است حتی برای یک مدیر با سابقه ( لم ونگ، ۱۹۸۷).
۲-۳-۱۳- وظایف مدیر بهره ور

1. 1. افزایش آگاهی نسبت به بهره وری

1. 1. تلاش های برای ایجاد هماهنگی منایع و تسهیل بهره وری

1. 1. تدوین اهداف و ارزیابی نتایج

1. 1. شناسایی فرصت ها و موقعیت های پیشرفت ( لم ونگ، ۱۹۸۷).

اما در جای دیگر شرمرهون معیارهای بهره وری مدیران را بدین صورت دسته بندی کرده است:
در گزینش و استخدام نیروی انسانی توانا و ماهر است.
تلاش های سازمان را هدایت می کند.

Duš-farragān [dwšplkˀn’]
(احکام بروج: اوتاد)
* دُشفَرِّگان: بیتُ الأعداء، وتد دوازدهم
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: در احکام نجوم سنتی، وتد اثناعشر، که خانه دوازدهم است، «بیت‌الأعداء» نام دارد (دهخدا؛ بهار، ۱۳۷۵: ۱۰۵). نام تنجیمیِ این خانه را در پهلوی Duš-farragān به معنی «بدبختان» است. در تنجیم سنتی، میخ دوازدهم، خانه دشمنان (Enemies)، اسیران (Prisoners) و مصیبت زدگان (Unfortunates) است که معادل آنها در لاتین به ترتیب Inimici و Carcer نام دارد (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶؛ اسنودگراس، ۱۹۹۷: ۹-۱۰). در بندهشن، از آنجا که بحث اوتاد در تشریح زایچه کیهان مطرح شده است و در این زایچه، برج سرطان، در وتد طالع (وتد اول) واقع است، برج دوپیکر نیز در «میخ دُشفرگان» جای دارد. بنا بر التفهیم (بیرونی، ۱۳۵۲: ۴۳۰)، دلالتهای ویژه مولودان برای این وتد عبارتند از: «دشمنان و بدبختی و اندهان و زندان و اوام و تاوان و بایندانی و ترس و محنت و بیماری و ستور و بنده و چاکر و سپاه و غریبی و حیات و پرخاش و آنچ مادر پیش از زادن دید». (برای توضیحات بیشتر رک. Mēx)

ریشه شناسی: این واژه مرکب است از: پیشوند duš- «بد» + اسم farrag «فره» + پسوند نسبت ~ān . واژه farrag در فارسی میانه xwarrah «فره، شکوه، بخت» نیز گفته می‌شود (مکنزی، ۱۹۷۱: ۹۶)؛ هند و ایرانی آغازین: *duš- + *suHar-, *suHan- (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۴۰، ۱۰۶)؛ سانسکریت: dus-, duṣ- + svara-, súvar- (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۴۸۸، ۱۲۳۶؛ مایرهوفر، ۱۹۹۲: ۷۳۵؛ مایرهوفر، ۱۹۹۶: ۷۹۳)؛ svàraṇara- (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۸۱)؛ اوستایی: duš- «شر، بد» + xvarənah-, xͮarənah- (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۳۵، ۲۸۱)؛ فارسی باستان: duš- + farnah- (کنت، ۱۹۵۳: ۱۹۲، ۱۹۷)؛ فارسی میانه: Duš-farragān «بدبختان» (بهار، ۱۳۴۵: ۳۸۸؛ بهار، ۱۳۷۵: ۱۰۶؛ مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶)؛ duš- [dwš-] + xwarrah [GDE< A gdh] (مکنزی، ۱۹۷۱: ۲۸، ۹۶)؛ دوشپَرگان یعنی «بدبختان» (تقی زاده، ۱۳۱۶: ۳۲۹)؛ فارسی میانه ترفانی: [dwš-] + [prh] (مکنزی، ۱۹۷۱: ۲۸، ۹۶)؛ فارسی نو: (دُشـ + فَرّه + ـآن) = دشفرگان؛ معادل انگلیسی: Carcer «زندان» (اسنودگراس، ۱۹۹۷: ۹-۱۰)؛ Inimici, Carcer - Enemies, Prison (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶)؛ معادل عربی: بیت‌الأعداء.

• • §§

dwāzdahān [dwˀcdhˀn, 12′-ˀn’]
(نجوم)
* دوازدهان: بروج دوازده‌گانه، دوازده اختر، دایره البروج
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: واژه «دوازده» در ادبیات فارسی به معنی «دوازده برج فلکی است». به قول رودکی (به نقل از دهخدا): «هفت سالار کاندرین فلکند || همه گرد آمدند در دو و داه». در این بیت مراد از «هفت»، هفت سیاره و منظور از «دو و داه = دوازده» یعنی بروج دوازده‌گانه فلکی است. این دوازده بروج فلکی که هر کدام ۳۰ درجه از دایرهالبروج را گرفته اند، بجز «دوازده»، به نامهای دیگری نیز معروفند، از جمله: دوازده کوشک، دوازده جوسق، دوازده برج، دوازده منزل. این دوازده برج به ترتیب عبارتند از: بره (حمل)، گاو (ثور)، دوپیکر (جوزا)، خرچنگ (سرطان)، شیر (اسد)، خوشه (سنبله)، ترازو (میزان)، کژدم (عقرب)، نیمسب (قوس)، بز (جدی)، دول (دلو) و ماهی (حوت).
ریشه شناسی: هند و ایرانی آغازین: *duaHdaća- (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۴۱)؛ سانسکریت: dvā́daśa-; dvādaśá- (مایرهوفر، ۱۹۹۲: ۷۶۴؛ پوکورنی، ۱۹۵۹: ۲۲۸-۲۳۲)؛ اوستایی: duua.dasa-, duuadasa- (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۳۵)؛ فارسی میانه: dwāzdahān (مکنزی، ۱۳۷۳: ۶۹)؛ dvāzdahān (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۶۹؛ بهار، ۱۳۴۵: ۲۴۹)؛ مشتق از dwāzdah (مکنزی، ۱۳۷۳: ۶۹؛ دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۱۴۴؛ مایرهوفر، ۱۹۹۲: ۷۶۴)؛ فارسی میانه ترفانی: از dwāzdah [dwˀzdh] (بویس، ۱۹۷۷: ۳۶)؛ فارسی میانه اشکانی ترفانی: از dwāδes [dwˀds, dwˀdys] «دوازده» (بویس، ۱۹۷۷: ۳۶)؛ فارسی نو: مشتق از، دوازده «بروج دوازده‌گانه»؛ انگلیسی: مرتبط با two + ten .
ترکیبات:
dwāzdah axtar «دوازده برج فلکی»
dwāzdah māhīgān «دوازده ماه»
dwāzdah kadag ī axtarān «دوازده خانه بروج فلکی».

• • §§

E
ēbārag (gāh) [ˀdypˀlk’, ˀdwˀlk’ (gˀs) | Paz. ēvāra | Av. ay.pāra- | N ēwār]
(تقسیمات روز)
* ایواره: ایوارگاه، عصر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: ایواره نام سومین بخش از گاه های پنج‌گانه روز یعنی عصر است که از بعدالظهر تا غروب آفتاب را در بر می‌گیرد. معادل اوستایی و نام ایزد گاه سوم از روز، Uzaiieirina- از uz.aiiara- به معنی «به سوی پایان روز» می‌باشد (رایشلت، ۱۹۱۱: ۱۶۶). (برای توضیحات بیشتر رک. Asnyanąm)
ریشه شناسی: واژه ēbārag از ریشه اوستایی aiipāra- مرکب است از: aii- «رفتن»+ pāra- «مرز، آخر» (مرز افق، آخر روز، غروب)+ پسوند اسم ساز -g : هند و ایرانی آغازین: *Hai- + *pāra- «پایان، مرز» (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۱۹، ۸۲)؛ سانسکریت: پیشوند éti- از ریشه ay- «رفتن»+ pārá- «پایان، آخر، حد آخر، مرز» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۶۱۹)؛ اوستایی: از ریشه aii.pāra- «دور شدن، پایان یافتن، غروب کردن» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۱۷)؛ فارسی میانه: ēbārag (مکنزی، ۱۳۷۳: ۶۹)؛ ēvārag [ˀypˀlk] (بهار، ۱۳۴۵: ۸۸)؛ ēvārak [ˀdwˀlk’] (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۷۳)؛ پازند: ēvāra (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۷۳)؛ فارسی نو: ایوار، ایواره؛ معادل انگلیسی: afternoon ؛ معادل عربی۰: عصر، غروب.

• • §§

Ēbsrūsrim [ˀ(d)yp-, ˀ(d)ybslw(k)slym | AV. aiβisrūϑrima-]
(تقسیمات روز)
* شامگاه، گاه چهارم از شبانه روز، زمان بین غروب خورشید و نیمه شب
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: این واژه وام گرفته از اسم مصدر اوستایی aiβi.srūϑrima- به معنی «فرارسیدن (شب)» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۱۶۶) می‌باشد. ایوسروسریم، نام ایزد و مینوی شامگاه است که عهده دار گاه چهارم یعنی زمان بین غروب خورشید و نیمه شب است. (برای توضیحات بیشتر رک. Asnyanąm)
ریشه شناسی: این واژه را می‌توان به صورت زیر نیز تجزیه کرد: aiβi- + srū- + ϑrima- . در این حالت می‌توان در سانسکریت آنرا به صورت abhi- + ṡru-/sru- + ṡrīṇā- نوشت که هریک از اجزای آن به ترتیب زیر معنی می‌شوند: abhi-√sru- یا abhi-√ṡru- به معنی «حرکت کردن به، نزدیک شدن به، همراه شدن با، لبریز شدن از، سرازیر شدن به» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۷۴، ۱۱۰۲، ۱۲۷۴)+ ṡrīṇā- به معنی «شب» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۱۱۰۰) که رویهم به معنی «حرکت کردن به درون شب؛ پر شدن شب» است. واگ (۱۹۴۱: ۱۲۰) این واژه را مشتق از ریشۀ اوستایی aiβi-sru- به معنی «راندن گله بسوی خانه» بعلاوۀ پسوند ϑrima- [مرکب از پسوند -tra + پسوند -ima] می‌داند. عمل برگرداندن گله به سوی خانه در هنگام غروب برای جلوگیری از گم شدن گله در تاریکی و حمله جانوران وحشی، عملی است که هنوز هم در ایران به هنگام غروب در میان گله‌داران رایج است. آلموت هینتز (۲۰۰۳: ۱۴۵-۱۵۴) آنرا از ریشه اوستایی sru- به معنی «شنیدن، سرودن» محسوب کرده و معتقد است که معنی این ترکیب «زمان شنیدن سرود و نیایش مذهبی» می‌باشد. این در حالی است که بارتولومه این معنی را قبلاً رد کرده است (هینتز، ۲۰۰۳: ۱۴۵): اوستایی: اسم مصدر aiwi-srūϑrima- از ریشۀ aiwi.srūϑra- به معنی «فرارسیدن (شب)» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۱۶۶)؛ فارسی میانه: aivisrūsīm, aivisurūsrīm [ˀdyps(w)lwkslym] «مینوی آغاز شب» (بهار، ۱۳۴۵: ۳۰)؛ Ēbsrūsrim (مکنزی، ۱۳۷۳: ۶۹؛ بهار، ۱۳۷۸: ۱۶۶)؛ [ˀybslw(k)slym] (پاکزاد، ۲۰۰۵: ۱۵پ۱۶۹)؛ معادل فارسی نو: شامگاه؛ معادل انگلیسی: evening.
ترکیبات:
Ēbsrūsrim mēnōg «مینوی شامگاه؛ ایزد شامگاه»
gāh ī Ēbsrūsrim «شامگاه».

• • §§

ē̆stādag [YKOYMWN-ˀtk’ | Av. stāta-]
(نجوم: سیارات)
* ایستاده: ساکن، ایستا، ایستوَر، مقیم
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: طبق بندهشن (۵-الف: ۱۰)، حرکت سیارات در دایرهالبروج، از دید ناظر زمینی، بسته به اینکه در کجای مدار خود باشند، دارای دو حالت اولیه (پیشرونده، پسرونده) و ۳ حالت ثانویه (تند؛ کند؛ ساکن) می‌باشد. هنگامی که یک سیاره به علت تفاوت سرعتش با سرعت زمین، قرار است از زمین عقب یا جلو بیفتد و، از دید یک ناظر زمینی، شروع به حرکت پسرونده یا پیشرونده (رک. abāz-rawišn) کند، قبل از پسروی یا پیشروی، به دلیل اینکه آن سیاره با زمین دوشادوش هم قرار دارند چنین به نظر می‌رسد که آن سیاره در یک جا ایستاده است. در نجوم، به این نقطه از مسیر سیاره که سرعت ظاهری آن موقتاً صفر است، stationary point «نقطۀ ایستور» می‌گویند (مور، ۲۰۰۲: ۳۸۸؛ حیدری ملایری، ۲۰۰۷). بیرونی (۱۳۵۲: ۸۰) تندی حرکت سیارات را «سبکی»، کندی حرکت آنها را «گرانی»، و حالت سیارگان را در این دو نقطۀ ایست، «مقیم الرجوع» و «مقیم الاستقامه» می‌نامد و آنرا چنین توضیح می‌دهد: «چون کمیِ رفتن بحدّی رسد که ایستادن واجب کند، ایشان را مقیم الرجوع خوانند. آنگاه باز گردند و باشگونه روند از پسِ این ایستادن، و سبکتر همی‌شوند اندر رجوع … و گرانی ایشان اندر رجوع همی‌افزاید تا بحدّ ایستادن بر جای رسد. آن هنگام ایشان را مقیم الاستقامه خوانند» (نک. شکلهای ۵ و ۶). (برای توضیحات بیشتر رک. rawišn)

فرزند خانواده در آغوش سرد خاک
با سینهای شکافته، خاموش خفته است
مادر بر روی گور پسر نعره میِ زند
… (از دفترهای چاپ نشده ی مشیری ، مرداد ماه ۱۳۳۲)
۳-۲٫ گفتار دوم: شرح حال و معرفی و تحلیل آثار تاگور:
مقدمه
تاگور مؤمنِ ترین مبشر صلح و آشتی و متقیِترین مبلغ دوستی و مهربانی است. محور اصلی اندیشهِهای او در شعر و نثر، عموما بر وصف زیبایی طبیعت، عشق به کودکان، سادگی و بی پیرایگی و ایمان قرار دارد.
تاگور شاعر گوشهِگیر و انزوا پذیر نبود و در گیر و دارهای اجتماعی با قلم و بیان خویش شرکت میِجست و مردم را به صلح و سلم دعوت میِکرد. تفاوت او با سایر پیشوایان نهضت سیاسی هند در این بود که وی عقیده داشت که پیش از ایجاد هر نهضت ملی، باید افراد آن ملت برای قبول نهضت ملی، آمادگی فکری و معنوی داشته باشد و بالا بردن میزان معرفت و بینش مردم را بزرگ ترین خدمت محسوب میِداشت. و از این رو به تعمیم آزادی فکر و بیان اعتقادی تام داشت.

۳-۲-۱٫ زندگی نامه رابیند رانات تاگور
رابیندرانات تاگور (رابیندرانات به معنی ایزد آفتاب است) که از سخن سرایان نامور روزگار ماست، در بامداد روز هفتم ماه مه ۱۸۶۱ میلادی چشم به جهان گشود و در نیم روز هفتم ماه اوت ۱۹۴۱میلادی، پس از هشتاد سال و سه ماه زندگی، در همان خانهِی دیرین نیاکان “جوراسانکو” که متولد شده بود، درگذشت.درست است که تاگور فیلسوف و موسیقیدان و نقاش هم بود، اما پیش از هر چیز شاعر بود، او را باید در ردیف گوتهGoethe) ) (1749-1832م.)، و ویکتور هوگو (Victor.Hugo)، (۱۸۸۵- ۱۸۰۲م.) از بزرگان سخنگویان این چند قرن گذشته به شمار آورد. او در همان کودکی شعر میِگفت و جز به شعر به چیز دیگری دل نداد و از همین شعر است که نام و آوازه ی وی از مرز و بوم میهنش‌ گذشته به همه جای جهان رسید.
علاوه بر این که اکنون” بنگال” ادبیات خود را مدیون این نویسنده چیردست است،نهال آزادی و رستگاری هند هم از گفتارهای شورانگیز این مرد میهن دوست بالیدن گرفت. سرودهای دلکش‌ وی در سراسر کشور پهناور هند در سر زبانِهاست، از آنِها است سرود ملی آن سرزمین. مادر هند در هنگام این صد سال، دو فرزند در آغوش خود پرورانید که هر یک در رستگاری آن به جان و دل‌ کوشیدند: یکی مهاتماگاندی (Mahatma Gandi) است و دیگری را بیندرانات تاگور. این دو نخستین بار در دهم ماه مارس( ۱۹۱۵م.) در شانتی نیکتان Santiniketan) )همدیگر را دیدند. شش‌ روزی که در آن جا با هم بودند، یک دوستی پایداری میان آنان پدید آمد و تا پایان زندگی آنان‌ استوار ماند.گرچه روش آنان دربارهِی رهایی میهن با همدیگر تفاوت داشت، اما راهی که هر یک‌ در پیش گرفته بودند، به همان مقصد گرایید. در ماه مه) ۱۹۲۵ م.( مهاتما چند روزی در سانتی‌ نیکتان با تاگور گذرانید. در بیستم سپتامبر( ۱۹۳۲م.)،که خبر«روزه ی مرگ» در زندان یرودا (Yareveda) در شهر پونه (poona) در هند پیچید و همهِی مردم را نگران ساخت، از همان آغاز روزه از زندان‌ پونه، در ساعت سه بامداد روز سه‌شنبه سوم اکتبر، گاندی نامه‌ای به تاگور نوشت: «اکنون آغاز آزمایش جانگداز من است، به این می‌ارزد که جان گرامی از برای رستگاری هند فدا شود. اگر بتوانید مرا درین کوشش به دعای خیر خود دریابید، نیازمند آنم. شما همیشه دوست وفاشناس من‌ بودید، دوست پاک و بی‌آلایشی که هماره به آنچه می‌اندیشیدید، به آواز بلند می‌گفتید. اگر دلتان راه‌ داد و این کوشش مرا پسندیدید، خواستار درود شما هستم، آن پشت و پناه من خواهد بود». تاگور در پاسخ تلگرافی خود بدو نوشت: «دلِهای بدرد آزرده ما دراین رنج بزرگ، با مهر و ستایش‌ در پی شما خواهد بود». تاگور آزادی هند را ندیده از جهان درگذشت،گاندی پس از رسیدن به آرزوی دیرین خود به تیرنابکاری از پای درآمد.
رابیندرانات دانش و هنر را چون فلسفه و شاعری و نویسندگی و موسیقی و نقاشی را از خاندان خود به ارث برد. آن چه خوبان همه داشتند، او به تنهایی داشت، اما آن چنان که در آغاز گفتیم‌ پیش از هر چیز شاعر بود و نهاد او با این بخشایش ایزدی سرشته بود. او نخست از آموزگاری در خانه،خواندن و نوشتن آموخت. پس از چندی آرزو کرد که به دبستان برود برای این که می‌دید هر روز یک برادر بزرگتر و یک برادر زاده‌اش با کالسکه به دبستان می‌روند. چندین بار او را از دبیرستانی به دبیرستان دیگر فرستادند، در هیچ جا آرام نگرفت و به هیچ درسی دل نداد، نزد این‌ بچه ی کنجکاو و تیزهوش که در هشت سالگی شعر می‌گفت، چهار دیوار دبستان یا دبیرستان‌ تنگنایی بیش نبود، خود او بعدها مدرسه را«یک در هم آمیختگی از بیمارستان و زندان» خواند. مانند بسیاری از مردان بزرگ تاریخی جهان، در کودکی پای بند مدرسه نبود سرزنش و سختگیری‌ پدر و پرستار سودی نبخشید، چون از یک خاندان دانش و هنر بود، بسیار چیزها از کسان نزدیک‌ خود آموخت. خوش داشت آزادانه، نگران شگفتی های طبیعت باشد، به خوبی از گفتارهای او هویداست که دلداده ی گردش روزگار است، شام و بامداد و ابر و باران و دریا و گیاه و خورشید و ماه و ستاره و جز این ها، هریک به رنگی بازیگر پهنهِی زندگی اوست.
رابی دوازده ساله بود که پدرش او را با خود به هیمالایا برد. دیدن آن کوه سر برکشیده و با شکوه که زیارتگاه هندوان و جلوه‌گاه زیبایی طبیعت است در ماه سپتامبر (۱۸۷۸م.) او به همراه برادرش به انگلیس رفت. در آن جا به موسیقی و شعر و ادب پرداخت، پس از هفده ماه با همان برادر، در ماه فوریه‌ ۱۸۸۰) م.) به هند بازگشت در سال (۱۸۸۳م. ) که رابیندرانات بیست و دو ساله بود پدرش دختری را از گروه برهمن برای وی خواستگاری کرد این دختر “بهاوتارینی ری چودری ( Bhavatarini rai chowdhry ) نام داشت.در سال( ۱۹۱۲م.) رابیندرانات تاگور خواست که به اروپا برود. اما ناخوشی او را بازداشت و در این سال است که بخشی از اشعار گیتانجلی ( ( Gitanjali را به زبان انگلیسی درآورد. در ۲۷ مارس( ۱۹۱۲م.) با پسرش
راتیندرانات و زن وی “پراتیما (Pratima) به لندن رفت. در آن جا با چند تن از بزرگان دانش و هنر آشنا گردید و ترجمه ی گیتانجلی به چاپ رسیده بود در همه جا به خوبی پذیرفته شده بود، این چنین سراینده ی آن در انگلستان شناخته گردید.
تاگور در ماه اکتبر (۱۹۱۲م.) با پسر و عروسش به آمریکا رفت و در ماه ژانویه( ۱۹۱۳م.) به لندن‌ بازگشت و در ماه سپتامبر همان سال به هند بازگشت و در ماه نوامبر همان سال( ۱۹۱۳م.) در شانتی‌ نیکتان بدو خبر رسید که به"جایزه ی نوبل” از برای گیتانجلی سرافراز شده است. از این زمان‌ است که تاگور نام و آواز ی جهانی یافته و این نخستین بار است که یک آسیایی به جایره ی ادبی نوبل‌ رسیده است. تاگور در سوم ماه ژوئن (۱۹۱۵ م.( از دولت انگلیس به عنوان"سر - Sir “سرافراز آمد. اما در ۱۳ آوریل (۱۹۱۹م.) خونریزی و کشتار سهمناکی که در"جلیان والا باغ‌” ((Jalianwalabagh ، در” امریتسر"(در پنجاب)روی داد و صدها مردم بیگناه، به گناه میهن دوستی و آزادی‌خواهی به خاک و خون خفتند.تاگور از این پیش آمد از عنوان «سر» چشم پوشید و نشان را از برای نایب السلطنه ی وقت” لرد چلمس فورد( Chelmsford)” پس فرستاده بدو نوشت: «آن چه روزی‌ مایه ی سرافرازی است روزی هم فرا رسد که مایهِی ننگ گردد».
تاگور در ماه سپتامبر(۱۹۴۰م.) در پایان زندگی خود رفت بسوی همان کوهی که در آغاز جوانی‌ با پدر خود به آن جا رفته بود. در"کالیم پونگ” در هیمالایای شرقی، ناگهان در آن جا ناخوش شد، به ناچار به کلکته برگشت. پس از دو ماه درمان در آن جا بهبودی یافته به سانتی نیکتان‌ رفت، در آن جا دیگر باره بیمار شده در ۲۵ ژوئیه ی( ۱۹۴۱ م.) او را به کلکته بردند. در آن جا پس از عمل‌ جراحی در سی‌ام همان ماه حالش روزبه روز بد ترشد و به بیهوشی افتاد تا در هفتم اوت در نیمروز در همان خان و مان دیرین نیاکان که چشم گشوده بود پس از هشتاد سال و سه ماه از زندگی چشم‌ پوشید. (نقل از داود پورابراهیم، ۱۷:۱۳۸۴)
۳-۲-۲٫ تبار و اندیشه تاگور
فتح اله مجتبایی در مقاله ای با عنوان ” تبار و اندیشه تاگور“دربارهِی او نوشته است:
«تاگور شخصیتی چند جانبه داشت. ما غالبا او را به عنوان شاعر میِشناسیم، خود او هم خود را شاعر میدانست. اما او هم شاعر بود، هم داستان نویس، هم درام نویس، هم صاحب آرا و نظریات مهم درمسایل هنری و اجتماعی و فرهنگی و آموزش و پرورش. در موسیقی دست داشت و آهنگِهایی را که او بر اشعار خود ساخته است، هنوز در بنگال میِشنوند. در نقاشی بسیار چیره دست و صاحب سبک بود و در اواخر عمر غالبا به این هنر سرگرم و مشغول بود. در سیاست و جامعه شناسی معمولا او را هوادار نوعی نظریات جهان وطنی میِدانند و در کتابی زیر عنوان” ملی گرایی"(Nationalism) ، که مجموعه سخنرانیِهای او در ژاپن و آمریکا در سالِهای جنگ جهانی اول است، ملی گرایی را محکوم میِکند. اما جهان وطنی او از نوع
جهان وطنی مارکسیستی نبود، بلکه از یک سو برخاسته از تأملات او درباره آزمندیِهای جهانخوارانه قدرتِهایی بود که آتش جنگ جهانی را برافروخته بودند، و از سوی دیگر از مشاهده تعصبات و خشک اندیشیِهای طبقه سنت پرست و پوسیده مغز هند که از هر چیز جدید و نامأنوس هراس و نفرت داشتند، سرچشمه می گرفت. وی تربیت یافته ی فکر و فرهنگ «برهموساج» بود، که یکی از مهمِترین اهداف آن برداشتن مرزهایی بود که هندوان و مسلمانان و مسیحیان جامعه ی هند را از هم جدا میِکرد، و مخالفت او با ملی گرایی یا ناسیونالیسیم مخالفت با کوته بینی های تعصب آمیز برهمنان بیگانه ستیز و با کینه توزیِِهای کورکورانه نسبت به پیروان ادیان دیگر بود. وی در داستان"گورا” کشاکش و تنازع این دو نیروی حاکم در جامعه ی بنگال آن روزگار را به روشنی به تصویر کشیده است.
«ولی در وطن دوستی او هیچ جای تردید نیست. “ادوارد تامپسون “(E.thompson )که شرح احوال و آثار او را به تفصیل نگاشته است، از او نقل میِکند: « من بارها و بارها در هند زاده خواهم شد. من هند را با همهِی فقرش، همه بیچارگی و سیاه روزیش، بیش از هر چیز دیگر دوست میِدارم». سرود ملی هند از ساختهِهای اوست، و بنگلادش نیز سرود ملی خود را از سرودهِهای او برگرفته است. این سرودهِی او در مجموعهِی “گیتانجلی” معنای"جهان وطنی” او را باز میِنماید:
آن جا که دل را هراسی ست، و سر را بلند و افراخته میِگیرند،
آن جا که دانش آزاد است،
آن جا که دیوارهای تنگ و باریک خانگی جهان را پاره پاره نکردهِاند
آن جا که کلام از عمق حقیقت برمیِخیزد،
آن جا که سخت کوشی نستوه بسوی کمال آغوش میِگشاید،
آن جا که جویبار پاک خردمندی در بیابان شنزار عادتِهای مرده راه گم نکرده است،
در آن بهشت آزادی، ای پدر، میهن مرا بیدار کن .
متن ترجمه شده ی سرود ملی هند:
تویی چیره بر یاد و خاطر همگان
ای که سرنوشت هند را به دست داری
و نامت برانگیزاننده دلهاست.
دل های پنجاب، سند، گجرات و مراتا
دراویدا و اوریسا و بنگال.
نامت در تپه زارهای “وندهیا” و “هیمالیا” طنین افکن است.
و با نوای جمنا و گنگ در هم میِآمیزد.
و خیزابِهای دریای هند آن را میِسرایند.
آن ها نیایشگر فرخندگیت هستند و در ستایشت میِخوانند
رستگاری همه مردمان به انتظار دستان توست.
ای که سرنوشت هند را به دست داری
پیروزی، پیروزی از آن توست.
اساس جهان وطنی تاگور وحدت انسانی و مشارکت در فکر و فرهنگ و دستاوردهای همهِی ملل جهان بود، و از همین روی بود که طبقات محافظه کار وسنت پرست جامعهِی هند به کارها ورفتار او و نظریاتی که درباره تعلیم و تربیت نسل جوان، و سعی در کسب علوم و فنون و مهارت های جدید، و گشودن دروازه ها بسوی تمدن جهان عرب داشت، به دیدهِی انکار می نگریستند».
۳-۲-۳٫ تاگور و سیاست
رابیندرانات تاگور نه تنها نویسنده بزرگ ادبیات مدرن هندوستان و شاعر و رمان‌نویسی قهار بلکه وی از سردمداران دیرین و مدافعان سرسخت استقلال هندوستان نیز به شمار می‌آید. اهمیت و شهرت تاگور تا حدی بود که حتی بریتانیایی‌های مستقر در هند نیز از او واهمه داشتند. شاید بتوان یکی از عوامل تاثیرگذار در پیروزی گاندی را تاگور و اندیشه‌هایش دانست. تاگور در سال(۱۹۳۲م.) در زندان با گاندی ملاقات کرد. این امتیازی بود که بریتانیایی‌ها به هر کسی نمی‌دادند اما تاگور از آن برخوردار شد و درنهایت نیز دانشگاه آکسفورد به تاگور دکترای افتخاری داد و همچنین در سال (۱۹۳۴م.) پذیرفت که با “نهرو” دیدار کند. یکی از پراهمیت‌ترین سخنرانی‌های تاگور با عنوان “بحران تمدن” در جشن ۸۰ سالگیش ایراد شد. دنباله تأثیر فکری این سخنرانی را در جهان می‌توان در تئوری جنگ تمدن‌ها و گفت‌وگوی تمدن‌ها دید.
تاگور نخستین بار در ۱۰ مارس( ۱۹۱۵م. ) با مهاتما گاندی در شانتی‌نیکتان دیدار کرد و گاندی شش روز مهمان تاگور بود. از این پس دوستی پایداری میان این دو پدید آمد. تاگور با وجود ارتباطش با مهاتما گاندی، فاصله خودش را با سیاست حفظ کرد. او تا دههٔ ۱۹۳۰ میلادی در بسیاری از ایالات بنگلادش و هند سفر کرد. در سال‌های بعد به کشورهای مختلف جهان از آرژانتین تا ایران سفرهای بسیار کرد.
۳-۲-۴٫ معرفی و تحلیل آثار تاگور
همهِی آثار ادبی تاگور به زبان بنگالی نوشته شدهِاند. این آثار را می توان به چند دسته تقسیم کرد:
۱٫مجموعه اشعار
۲٫نمایشنامه ها
۳٫داستان های کوتاه
۴٫مقالات
تاگور بیش از شصت جلد از آثار منظوم خود منتشر نمود و داستانِهای بزرگ، مقالات، نمایشنامه‌های او به اغلب زبانِهای زنده دنیا ترجمه شده‌است. ازآثار جاویدان او می‌توان «سلطان قصر سیاه»، «میوه جمع کن» ، «اشعارخیبر»، «رشته‌های گسسته»، «نامه‌هایی به یک دوست»، «پیوند آدمی»، «مذهب بشر»، «شخصیت»، «نکاتی از بنگال»، «هدیه عاشق» و«چیتر» را نام برد.

كه در آن n تعداد مشاهدات و k تعداد متغيرهاي مستقل است. در واقع هدف از به كارگيري  تسهيل در مقايسه نيكويي برازش چندين معادله رگرسيون است كه از نظر تعداد متغيرهاي مستقل توضيحي متفاوتند.
آزمون معنادار بودن در الگوي رگرسيون
در رگرسيون چندگانه دو يا چند متغير مستقل وجود دارد و لازم است كه براي مشخص شدن معنادار بودن آنها دو آزمون انجام گيرد. ابتدا آزمون معنادار بودن معادله رگرسيون و در مرحله بعد آزمون معنادار بودن هر كدام از ضرايب متغيرهاي مستقل در معادله.
آزمون معنادار بودن معادله رگرسيون
در يك معادله رگرسيون چندگانه، چنانچه هيچگونه رابطه‌اي ميان متغير وابسته و متغيرهاي مستقل وجود نداشته باشد، مي‌بايست تمامي ضرايب متغيرهاي مستقل در معادله، مساوي صفر باشند. بدين ترتيب ما مي‌توانيم معنادار بودن معادله رگرسيون را آزمون كنيم. اين كار با بهره گرفتن از آماره F با فرض‌هاي زير صورت مي‌گيرد(عباسي­نژاد، 1380 و ذوالنور، 1374):
معادله رگرسيون معنادار نيست
معادله رگرسيون معنادار است
چنانچه در سطح اطمينان 95% (خطاي 5%= ) آماره F محاسبه شده از معادله رگرسيون كوچكتر از مقدار F بدست آمده از جدول باشد فرض  را نمي­توان رد کرد و در غير اينصورت  رد مي‌شود. واضح است كه در صورت رد شدن  ، معادله رگرسيون معنادار خواهد بود.
آزمون معنادار بودن ضرايب
بعد از آزمون معنادار بودن رگرسيون، بايستي معنادار بودن هر كدام از ضرايب آزمون گردد. هدف از انجام اين آزمون آن است كه مشخص شود آيا در سطح اطمينان مورد نظر ضريب محاسبه شده مخالف صفر است يا خير؟ فرضهاي اين آزمون به شرح زير است (ذوالنور، 1374):
ضريب جامعه صفر است
ضريب جامعه مخالف صفر است.
براي آزمون اين فرضيات از آماره t استفاده مي‌شود. اگر در سطح اطمينان 95% (خطاي 5%=) آماره بدست آمده از آزمون كوچكتر از t بدست آمده از جدول با همان درجه آزادي باشد، فرض  تاييد شده و در غير اين صورت رد مي‌شود. در اين آزمون عدم رد  به مفهوم بي معنا بودن ضريب مورد نظر و رد  به معني معنا دار بودن ضريب مورد نظر است.
در انجام اين تحقيق از رگرسيون برگشتي^[42] نيز استفاده مي‌شود. در اين روش متغيرهايي در الگو باقي مي­مانند كه بيشترين تاثير را بر روي متغير وابسته داشته باشند تا مقدار  را به حداكثر برسانند و يا معادل آن مقدار مجموع مربعات اشتباهات (ESS) را به حداقل برسانند. در اين روش ضريب همبستگي جزيي ميان متغيرهاي مستقل و وابسته اندازه­گيري مي‌شود. همبستگي جزيي بين هر يك از متغيرهاي مستقل و متغير وابسته در تعيين آنكه آيا متغير بايد به الگو افزوده شود يا خير كاربرد دارد، زيرا همبستگي جزيي نشان مي‌دهد كه آيا متغير مورد بررسي، بعد از آنكه اثرات تمامي متغيرهاي ديگر الگو تعديل شود، روي متغير تابع مؤثر است يا خير (پينديك و رابنفيلد، 1370).
آزمون نرمال بودن مشاهدات
یکی از فرض­های زیر بنایی اکثر آزمون‏های پارامتری مانند آزمون رگرسیون خطی تبعیت مشاهدات از توزیع نرمال می‏باشد. برای بررسی این فرض روش های نمودار و مبتنی بر آزمون زیادی وجود دارد که از جمله مرسوم­ترین و پرکاربردی­ترین آنها، آزمون کلموگرف-اسمیرنف است. فرضیه ­های این آزمون به صورت زیر می­باشد:

فرض صفر(H_o): مشاهدات از توزیع نرمال تبعیت می­ کنند.
فرض مقابل(H1): مشاهدات ازتوزیع نرمال تبعیت نمی­کنند.
اگر آزمون معنی‏دار شود (5%P<) نتیجه می­گیریم این استنباط به عمل می ­آید که احتمالاً این مشاهدات از یک جامعه نرمال انتخاب نشده­اند و چنانچه آزمون معنی­دار نشود، نرمال بودن مشاهدات را نمی­ توان رد کرد.
اگر داده ها از توزیع نرمال برخوردار باشند در تجزیه و تحلیل داده ا از آزمون های پارامتریک استفاده می شود مانند آزمون ها t استیودنت برای معنادار بودن ضرایب و همچنین ضریب همبستگی پیرسون ولی چنانچه داده ها از توزیع نرمال برخوردار نباشند باید از آزمون های ناپارامتریک مانند ضریب همبستگی اسپیرمن به جای ضریب همبستگی پیرسون استفاده کرد.
آزمون دوربین – واتسون
یکی دیگر از مفروضاتی که در رگرسیون مد نظر قرار می گیرد، استقلال خطا ها (تفاوت بین مقادیر واقعی و مقادیر پیش بینی شده) توسط رگرسیون از یکدیگر است در صورتی که فرضیه استقلال خطاها رد شود و خطا ها با یکدیگر همبستگی داشته باشند امکان استفاده از رگرسیون وجود ندارد به منظور بررسی استقلال خطا ها از یکدیگر از آزمون دوربین _واتسون استفاده می­ شود اگر همبستگی بین خطا­ها را با نشان دهیم در این صورت آماره دوربین- واتسون خواهد بود. مقدار این آماره بین صفر تا 4 + قرار دارد چنانچه این آماره در بازه 5/1 تا 5/2 قرار گیرد، فرض عدم همبستگی بین خطا ها (یا استقلال خطا ها ) پذیرفته می­ شود. در صورتی که آماره آزمون در سطح مناسبی قرار نداشته باشد (وجود خود همبستگی ) می­توان: (مومنی،1386)

1. 1. از ^[43] متغیر ها به جای خود متغیر­ها استفاده کرد.

1. 1. از متغیر وابسته استفاده کرد که در این صورت باید مربوط به متغیر وابسته را در کنار سایر متغیر­های مستقل وارد کنید.

1. 1. از تابع اولین تفاضل متغیر­ها استفاده کنید ().

با بهره گرفتن از نرم افزار می توان آماره دوربین- واتسون را محاسبه کرد.

خلاصه فصل

در این فصل در ابتدا فرضیه های تحقیق، متغیرهای تحقیق و روش اندازه گیری هر یک متغیرها و سپس نحوه انتخاب نمونه مورد مطالعه، مدل پژوهش ، روش گردآوری داده های تحقیق و روش تجزیه و تحلیل داده ها تشریح شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ­ها

مقدمه

تجزيه وتحليل داده ­ها فرايندي چند مرحله­اي است كه طي آن داده هايي كه به طرق مختلف جمع آوري شده اند، خلاصه، دسته بندي ودر نهايت پردازش مي شوند تا زمينه برقراري انواع تحليل وارتباط بين داده هابه منظور آزمون فرضيه ها فراهم ايد. در اين فرآيند داده ها هم از از لحاظ مفهومي وهم از جنبه تجربي پالايش مي شوند وتكنيكهاي گوناگوني آماري نقش بسزايي در استنتاج وتعميم به عهده دارند. بنابر این بر اساس مطالب بیان شده در فصول قبل و همچنین فرضیه های مطرح شده، در این فصل ابتدا به شرح آمار توصیفی خواهیم پرداخت، تحلیل داده های آمار توصیفی حاکی از انتخاب نمونه مناسب جهت آزمون فرضیه هاست. پس از آمار توصیفی، با بهره گرفتن از معادلات رگرسیون خطی ساده و چند متغیره و همچنین بکارگیری نرم افزار SPSS ، فرضیه ­های تحقیق مورد بررسی قرار گرفته شده است.
پژوهشگر پس از این که روش تحقیق خود را مشخص کرد و با بهره گرفتن از ابزارهای مناسب، داده‏های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه ‏های خود جمع‏آوری کرد، اکنون نوبت آن است که با بهره­ گیری از تکنیک ­های آماری مناسبی که با روش تحقیق، نوع متغیرها،… سازگاری دارد، داده‏های جمع‏آوری شده را دسته­بندی و تجزیه و تحلیل نماید و در نهایت فرضیه­هایی را که تا این مرحله او را در تحقیق هدایت کرده‏اند، در بوته آزمون قرار دهد و تکلیف آن­ها را روشن کند و سرانجام بتواند راه حل و پاسخی برای پرسش تحقیق بیابد. پیوند دادن موضوع تحقیق به رشته­ای از اطلاعات موجود مستلزم اندیشه­ای خلاق است، معمولاً موضوعی به ذهن محقق خطور می‏کند که یافتن منابع داده‏های موجود، برای بررسی آن مستلزم خلاقیت ذهنی محقق است، آرایش و تنظیم داده‏ها نیز مستلزم خلاقیت است. فرایند تجزیه و تحلیل داده‏ها، فرایندی چند مرحله ای است که طی آن داده‏هایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع‏آوری در جامعه (نمونه) آماری فراهم آمده­اند؛ خلاصه، کدبندی و دسته بندی … و در نهایت پردازش می‏شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل­ها و ارتباط­ها بین این داده‏ها به منظور آزمون فرضیه ­ها فراهم آید (خاکی،1387، 303-305).
تجزيه و تحليل به‏عنوان مرحله­اي از روش علمي، از پايه­هاي اساسي هر تحقيق مي‏باشد. در اين مرحله از تحقيق، كليه فعاليت­ها براي رسيدن به نتيجه كنترل و هدايت مي‏شود. بعبارت ديگر، تجزيه و تحليل نتايج تحقيق عبارتست از روشي كه بوسيله آن كليه داده‏هاي گردآوري شده در يك فرآيند علمي آزمون مي‏شوند.
در اين تحقيق به بررسی رابطه بین کیفیت حاکمیت شرکتی وهزینه حقوق صاحبان سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مي­شود. ساختار فصل با توجه به فرضيه­هاي مورد بررسي تنظيم گرديده است. ابتدا آمار توصيفي ارائه مي­شود و پس از آن با بهره گرفتن از آزمون­هاي آماري تشريح شده به تجزيه وتحليل ناهمساني واريانس و همبستگي داده­هاي تحقيق پرداخته مي­شود و بعد با تجزيه و تحليل الگوي رگرسيوني حاصل از فرآيند تحقيق و بررسي معني­داري مدل رگرسيون و ضرايب متغيرها اقدام به تأييد يا رد فرضيه­ها مي­گردد.

آمارتوصيفي

براي بررسي مشخصات عمومي و پايه­اي متغيرها جهت برآورد مدل، تجزيه وتحليل دقيق آن­ها وشناخت جامعه آماري مورد تحقيق، آشنايي با آماره­هاي توصيفي مربوط به متغيرها لازم است. با در نظرگرفتن معيارهاي اشاره شده در فصل سوم، راجع به انتخاب نمونه و تأثيرآن روي اندازه نمونه در كل از 77 شركت در طي سال­هاي 1385-1390 در اين تحقيق استفاده شد و شركت­ها به طور كاملاً تصادفي بين صنايع توزيع شده ­اند.
جدول 4-1 : نتایج آماره­ های توصیفی مورد استفاده دراین تحقیق